پزشکان چگونه درصد موفقیت درمان را برای بیماران توضیح دهند؟

آیا شما از آن دسته از پزشکانی هستید که به بیمارانتان درصدی را برای موفقیت  یا شکست درمان ذکر می‌کنید؟ مراجعین پزشکان معمولاً در پی آن هستند که از نتایج درمانی که برای آن‌ها انجام می‌شود مطمئن شوند. در این راستا درصدد آن هستند که گاهی عددی کمی را از زبان پزشک خود در مورد پیش بینی موفقیت یا شکست درمان خود بشنوند. این مطلب در مورد این که آیا باید برای بیمارانتان عددی را به عنوان درصد موفقیت یا شکست ذکر کنید، بحث می‌کند. البته واضح است که طریقه تعامل و آماده سازی ذهنی بیماران در مورد نتایج درمان امری سلیقه‌ای بوده و به تجربه‌های فردی هر درمانگر بستگی مستقیم دارد و در چنین موارد مبتنی بر سلیقه‌ای نمی‌توان یک منش و روش قطعی در تعامل با مراجعین را توصیه کرد.

چرا ارائه عدد دقیق موفقیت یا شکست به مراجعین درست نیست؟

تعیین درصد موفقیت یک درمان پیچیده حتی به طور کیفی با اطمینان ممکن نیست.  پزشکان قضاوت کلینیکی کیفی دارند و تبدیل این معیار کیفی به معیاری کمی به صورت حدسی فقط به خاطر جلب رضایت بیماران نمی‌تواند امر صحیحی باشد. در شرایط عادی درصدی که به بیماران در مورد موفقیت درمان یک پروسه درمانی می‌دهند حدسی و برآوردی است و در بهترین حالت هم ارائه درصدهای موفقیت موجود در کتب رفرنس – بیشتر براساس مطالعات اپیدمیولوژیک هستند و اتکای موردی به آن‌ها در تمامی کیس‌ها، غیرعلمی است و مبتنی به روش استنتاجی علمی نیست.

درصدهای شکست و موفقیت و به طور کلی نتایج درمان (outcomes) بیشتر آماری هستند و برای “پزشکان” هستند و نه بیماران! این درصدها بدون تفسیر، درنظر گرفتن شرایط مطالعات و ویژگی‌های اختصاصی هر کیس قابل استناد کاربردی موردی نیستند! منظور این است که درصد موفقیت یا شکست درمان‌های مختلف در انتخاب طرح درمان شما بسیار مؤثر است ولی در انتخاب یا عدم انتخاب درمان توسط فردی غیرحرفه‌ای مثل بیماران، گمراه کننده و مغالطه آمیز است.

درصد موفقیت بالفرض صحیح بودن به چه کار بیمار می‌آید؟ فرض کنیم که درصد موفقیت یک درمان 99 درصد باشد و همین درصد بالا بیمار را به پذیرش طرح درمان ترغیب کند. درصورت شکست درمان چه طور توجیه امکان پذیری آن یک درصد برای بیمار قابل انجام خواهد بود؟ بیماران متخصص آمار نیستند و حتی شاید اصلاً علاقه‌ای به تفسیر آمار نداشته باشند! وظیفه شما به عنوان پزشک توضیح شفاف و صحیح “پیش آگهی ” و درمان‌های آلترناتیو متعاقب شکست یک درمان است و نه مشوش کردن ذهن بیمار با ارقام و آمار. همانطور که نتایج (results) خام یک مطالعه قابل تفسیر و تعمیم کلینیکی نبوده و درقسمت بحث (conclusion) مطالعه نتیجه گیری ماهوی صورت می‌گیرد، اعداد خام اپیدمیولوژیک که نیازمند تفسیر توسط فرد حرفه‌ای هستند به درد بیشتر بیماران ما نخواهند خورد!

پروگنوز کیفی یا پروگنوز کمی؟

پیش‌آگهی‌های کیفی به خودی خود کلماتی واضح و گویا و قابل انتقال به بیشتر بیماران هستند. واژه‌های عالی، متوسط، خوب، ضعیف، مبهم، بدون هیچ امید درمان (خلاص!) عبارت‌های روشنی هستند که خیلی راحت تر بین پزشک و بیمار قابل صحبت و توافق هستند. چیزی که در نهایت هدف درمان است و بیمار هم طالب آن است درجه کیفیتی از درمان است؛ بنابراین در مورد کیفیت باید به زبان کیفی صحبت کرد و پای اعداد را به این صحبت باز نکرد!

در برابر بیمارانی که با اصرار از ما “عدد ” می‌خواهند چه بگوییم؟

برخی از اوقات بیماران در انتخاب طرح درمان مردد هستند و از شما می خواهند که عددی را به عنوان درصد موفقیت یا شکست به آن‌ها بگوییم. در برابر این اصرار گاهی یک پزشک با اراده عالی تسلیم می‌شود و عددی را به بیمار می‌گوید. منطقی است که این عدد درصد موفقیت کمتری از میزان پیش بینی موفقیت پزشک باشد تا انتظارات بیمار تعدیل شود. اولین مشکل اخلاقی (اتیکال) از همین نقطه شروع می‌شود. بعضی از بیماران این عددها را از پزشکان مختلف به همراه قیمت درمان اخذ می‌کنند و بعد بین عددهای درصد موفقیت بالاتر و قیمت پایین تر دست به انتخاب می‌زنند! درحالی که معیارهای کیفی اغلب همپوشانی بیشتری بین کلینیسین‌ها دارن و کمتر ذهنیت اشتباه محاسبه‌ای خام را به بیماران القا می‌کنند و بیماران هم فکر می‌کنند چون درصد‌های عددی متفاوتی توسط پزشکان مختلف به آن‌ها ارائه می‌شود، اشکالی وجود دارد و همکاران شما قابل اعتماد نیستند.درحالی که فی الواقع همه مشکلات به همان روش عدد‌های ارائه شده برمیگردد.

یکی از اساتید همیشه در پاسخ به سؤال “درصد موفقیت ” بیماران؛ تاکید می‌کرد که درصد و عددهایی از این دست در”بازار” و با مشتری‌هاست و در رابطه بین پزشک و بیمار جایی ندارد. گفتمان طبیب و بیمار از این دست نبوده و نیست. هدف پزشک درمان صددرصدی است و تمام تلاش درمانگر ارائه یک درمان با بالاترین موفقیت ممکن است و نه ارائه درمان با موفقیت پنجاه یا شصت درصدی!

شغل یک پزشک اعتبار اوست، بنابراین تمامی قوه و توانش در جهت دفاع از شأن و اعتبار خویش می‌باشد. صحبت از عددها در این رابطه خیلی راهگشا نخواهد بود و به سود بیمار و درمانگرش هم نخواهد بود.

جهت دریافت مقالات مرتبط دکتر لینک را در  شبکه های اجتماعی دنبال کنید.

مقالات مرتبط :

9 فاکتور اساسی جهت موفقیت تیم درمان

راهکارهای افزایش اعتماد مراجعین به پزشک

آیا نباید با بیمارانمان همدردی کنیم؟

استرس شغلی در میان پزشکان