رابطه ایده آل بین پزشک و بیمار
ارتباط در جهان امروز کلید و رمز موفقیت در ارائه خدمات است؛ نکته مهم در برقرار ارتباطات مؤثر این است که هر واژه، ارتباط غیر کلامی، تصاویر نوشتاری و گفتار ممکن است برای افراد مختلف در فرهنگ های مختلف معانی خاص داشته باشد.
ارتباط خوب و سالم بين پزشک و بيمار سنگ زير بنای مراقبت‌های خوب پزشکی است. تحقيقات نشان می‌دهد، بيشتر تشخيص‌های پزشکی و تصميم‌های درمانی براساس اطلاعات به‌دست آمده از مصاحبه است و اساس مصاحبه پزشکی ارتباط است. توانايی برقرارکردن ارتباط يک مهارت اساسی انسان است و مانند بسياری از مهارت‌ها بعضی افراد استعداد ذاتی بيشتری برای برقراری ارتباط نسبت به بقيه دارند،اما مهارت‌ها می‌توانند و بايد پيشرفت کنند. امور پزشكی، مداخله مستقیم در حیطه شخصی افراد را موجب می شود؛ امری كه از لحاظ اخلاقی چندان پسندیده نیست.
از سوی دیگر پزشكی حرفه ای است كه بدون بهره مندی از احساس انسانی و همدلی و اعتقاد نمی توان آن را به درستی انجام داد و همین باعث می شود كه پزشكان از لحاظ اخلاقی جایگاه ویژه ای داشته باشند. در سال های اخیر، اخلاق پزشكی در سطح وسیعی در جامعه مطرح شده و موجب افزایش آگاهی مردم نسبت به این امور شده است.
بخشی از این آگاهی ها به توسعه دانش و ظهور فناوری های نوین در زمینه هایی نظیر بیولوژی، بیوتكنولوژی و مهندسی ژنتیك در چند دهه گذشته مربوط می شود كه موجب ایجاد و گسترش مباحث اخلاق پزشكی در زمینه های مزبور هم شده و بخش دیگر به خاطر تحولات جامعه بشری در دهه های اخیر است.
در صحنه طبابت، پزشك همیشه با بیمارانی روبه رو می شود كه به بیماران مشكل مشهورند. برخورد با چنین بیمارانی از همان لحظه اول دیدگاهی منفی در ذهن پزشك ایجاد می كند. این نگرش منجر به تلاش هایی می شود كه حاصل آن دوری جستن از بیمار و یا انجام اقدامات تشخیصی و آزمایشگاهی غیرضروری است.
از طرف دیگر به بیمارانی مشكل گفته می شود كه به طور مكرر با ناراحتی های حاد و مزمن به پزشك مراجعه می كنند، تعداد زیادی نسخه دارویی در دست دارند، اقدامات تشخیصی آزمایشگاهی و رادیولوژیكی بیش از حدی برای آنها انجام پذیرفته، به متخصصان مشاور متعددی معرفی شده اند و پرونده این بیماران، نشان دهنده حجم وسیع كار و تلاشی است كه پزشكان معالج به منظور تشخیص و درمان این بیماران انجام داده اند.
امروزه بر این باور هستند كه چنین اقدامات غیرضروری و زیاده از حد، حاصل ارتباط پزشك با بیمار است كه هر دو در آن مسئولیت دارند. علاوه بر خصوصیات فردی پزشك و بیمار، عوامل اجتماعی نیز بر انتظارات و رفتار پزشك و بیمار تاثیر می گذارد. رضایت بیمار از ملاقات با پزشك، تبعیت از دستورات ارائه شده و ارائه تشخیص بالینی مناسب، نتیجه حاصل از ملاقات پزشك و بیمار است. در مورد بیماران مشكل، هدف، بهبود تبعیت از دستورات و پذیرش نتایج اقدامات انجام شده از طرف بیمار، رفع نگرش منفی و كاهش حجم پرونده بیمار از طرف پزشك معالج است.
پزشكان در مواردی احساس می كنند كه در ارائه كمك و درمان به برخی از بیماران با مشكل مواجه هستند. اغلب این بیماران افرادی هستند كه مرتب مراجعه می كنند و هیجان و استرس دارند، علایمی كه اظهار می دارند بر پایه و اساس بیماری عضوی قابل توجیه نیست، از بیماری عضوی مزمن همراه با مسائل شدید روانی رنج می برند و یا دچار بیماری مزمن عضوی هستند كه به درمان، پاسخ كامل و خوب نمی دهد. البته باید در نظر داشت قبول و پذیرش بیماری برای برخی از بیماران بسیار سخت است و تحمل و ظرفیت آن را ندارند. اختلال شخصیتی پزشك نیز همانند بیمار در پیچیدگی روابط تأثیر می گذارد و به همان اندازه در نتایج ملاقات تأثیر دارد.
مروری بر مطالعات آموزش مهارتهای ارتباطی به دانشجويان پزشکی و پزشکان نشان داده که اين آموزش باعث موفقيت برقراری ارتباط شده است.
هدف ارتباط عبارت است از:
مبادله اطلاعات، ايجاد فهم مشترک، اعتماد و رسيدن به تصميم‌گيری مشترک.
نياز است پزشکان مهارتهای اساسی پايه مانند مهارتهای بين فردی پزشک و بيمار مانند: سلام و احوالپرسی کردن، گوش دادن فعال، همدلی، احترام، علاقه‌مندی، تواضع، حلم و بردباری، رازداری، جمع‌آوری اطلاعات، دادن اطلاعات و آموزش بيمار و مهارتهای پيشرفته ارتباطی را ياد بگيرند.
روش های ارتباط پزشک با بیمار
پزشکان با ادای یک سوگند، متعهد می‌شوند به نجات زندگی‌ها بپردازند و در اوج رضایت از زمانی که پشت سر گذاشته‌اند، امیدوار به آینده‌ای پرثمر، بر منصب طبابت می‌نشینند. اکنون بعنوان یک متخصص مغز و اعصاب ، قلب ، ریه و یا هر تخصص دیگر به یکی از ارزشمندترین حرفه‌های بشری مشغولند.
حرفه‌ای که رسالت "درمان" را بر دوش دارد. به سبب این شغل ، در طول روز با افراد زیادی از گروه های مختلف جنسی، اجتماعی و سنی مواجه می‌شوند. این افراد گرچه باهم فرق دارند اما پزشک همه را با یک نام مشترک یعنی بیمار می‌شناسد و بیمار می‌داند که می‌تواند به او اعتماد کند و مشکل خود را با وی درمیان گذارد. به دلیل همین اعتماد، بیمار، تصمیم گیری درباره سلامت خود را به پزشک می‌سپارد.
قابلیت و توانایی علمی پزشک از مهمترین دلائل این اعتماد است اما آنچه بیمار بدان نیاز دارد تنها تجربه و مهارت علمی پزشک نیست بلکه او طبیبی را برای درمان دردش می‌جوید و طبیب، پزشکی است که درمان را با حس همدردی و محبت نسبت به بیمار خود همراه می‌سازد. این شفقتی است که طبابت را زینت می‌بخشد و تاثیر شگفتی در جلب اعتماد بیمار به طبیب و روند درمان دارد. در گذشته که راههای مشخصی برای درمان بیماریها وجود نداشت، پزشکی به جای آنکه یک علم باشد بیشتر یک هنر محسوب می‌شد.
با ظهور علم و تکنولوژِی، جنبه‌های میان فردی مراقبت از بیمار تحت الشعاع قرار گرفت اما امروزه نگاه اجتماعی به علم پزشکی مجددا رواج یافته است. بطور کلی ارتباط بین پزشک و بیمار دو بعد ابزاری و بیانی دارد. جنبه ابزاری پزشکی مستلزم مهارت پزشک در استفاده از تکنیکهای درمانی ، انجام تستهای تشخیصی ، معاینات بدنی است و بعد بیانی آن منعکس کننده هنر طبابت است که شامل برقراری ارتباط صمیمی و گرم با بیمار و احساس همدردی با اوست.
مدل فعال – نافعال
برخی معتقدند تمایز قدرت بین پزشک و بیمار برای تداوم دوره درمانی موثر لازم است. بیمار برای درمان خود اطلاعاتی را بدست می‌آورد و طلب کمک می‌کند. پزشک هم یک سری دستورالعملها را توصیه می‌کند و بیمار ناگزیر باید بپذیرد. این مدل شاید در موارد فوریتهای پزشکی موثر باشد اما در مورد بیماریهای مزمن محبوبیت خود را از دست داده است. در این روش پزشک درمان بیماری را بر عهده می‌گیرد اما بیمار هیچ اراده و کنترلی در روند درمان ندارد.
مدل هدایت – همکاری
این روش معمولترین راه درمانی است که در آن پزشک درمان را توصیه نموده و بیمار همکاری می‌کند. روش فوق با این ایده که "دکتر بهتر می‌داند" تطابق دارد که در آن پزشک دخالت دیکتاتور مآبانه‌ای ندارد بلکه مسئول است تا بهترین درمان را بیابد. بیمار هم اجازه دخالت چندانی نداشته و موظف است با پزشک همکاری کند.
مدل مشارکت دو طرفه
در مدل سوم پزشک و بیمار هر دو مسئولیت تصمیم گیری و برنامه ریزی دوره درمان را بر عهده دارند. هر دو طرف به نظر یکدیگر احترام می‌گذارند. برخی می‌گویند این مناسب‌ترین راه درمان بیماریهای مزمن است که در آن پزشک و بیمار ارتباط پیوسته و مفیدی باهم دارند تا کفایت درمان را بررسی کنند.
خصوصیات یک پزشک خوب
پزشک خوب:
- متوجه نیازهای بیمار
- توانا ، همراه ، مشاور ، صمیمی ، و اطمینان دهنده
- متعادل ، با ایمان ، با شهامت ، و شجاع
- با توجه ، دل نگران ، با قابلیت ، دلسوز ، بی‌پروا ، خلاق ، دارای مهارتهای ارتباطی قوی
- خونسرد ، تسلی دهنده ، مدارا کننده ، با وجدان و وظیفه شناس ، همراه ، و صاحب کمال و معرفت
- کاوشگر ، دارای توانایی مباحثه و مناظره ، قاطع ، حساس و دقیق
- پیرو اصول اخلاقی ، دارای حس یکدلی ، کارآمد ، بردبار ، مشتاق و پرانرژی
- دارای رفتار دوستانه ، باوفا نسبت به بیمار ، انعطاف پذیر
- انسانی صادق ، خوش اخلاق ، نوع دوست ، فروتن ، با وقار و امیدوار
- روشنفکر ، محقق ، منصف ، دارای اطلاعات مفید
- دارای قضاوت عاقلانه و عادلانه ، خوش برخورد
- مطلع و مهربان
- آماده یادگیری ، شنونده خوب و وظیفه شناس
- سخاوتمند ، پذیرای افکار نو ، خوش بین و هوشیار
- صبور و با گذشت
- واقع بین ، عاری از خود پرستی و عجب و ... است .
شاید شناخت همه ویژگیهای پزشک خوب دشوارباشد و حتی با اطلاع از این شرایط ، ممکن است موارد دیگری در زمینه درمان برخی بیماران باشد که وی باید از آن آگاهی یابد. آنچه یک پزشک را به طبیبی حاذق تبدیل می‌کند، همراهی علم پزشکی با هنر طبابت است. این دو متضاد هم نیستند بلکه کامل کننده یکدیگرند.
نکته ای که در این قسمت حائز اهمیت است، ماژول بیماران تکنولوژی دکتر لینک می باشد، که به پزشکان عزیز کمک های لازم در زمینه مدیریت بیماران خود را می دهد. به این شیوه که داخل پنل بیماران، اجازه دسته بندی بیماران گذری و بیماران ثابت به پزشک داده شده و همچنین پزشک می تواند در مورد بیماران خود، نکته هایی که در هر بار رجوع بیمار باید به خاطر داشته باشد را ثبت نماید. در کل هر آنچه لازمه ی مدیریت صحیح ارتباط با بیمار است، توسط دکتر لینک در اختیار شما قرار گرفته است. برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با قسمت پشتیبانی در ارتباط باشد.
مقالات مرتبط :
آداب حضور در شبکه های مجازی، برای پزشکان